یکی از درمان‌های رایج دندانپزشکی برای حفظ دندان‌های شیری و دائمی، عصب کشی دندان کودکان است. این روش زمانی انجام می‌شود که پوسیدگی یا عفونت به بخش داخلی دندان (پالپ) رسیده و باعث درد یا التهاب شده باشد. بسیاری از والدین این سؤال را دارند که آیا عصب‌کشی دندان شیری ضروری است و چه تفاوتی با عصب کشی دندان دائمی دارد. در این مقاله، ابتدا بررسی می‌کنیم که عصب‌کشی کودکان در چه شرایطی لازم است، سپس مهم‌ترین نکات عصب کشی دندان کودکان را توضیح می‌دهیم. اگر به دنبال اطلاعات دقیق درباره ضرورت و مراحل عصب کشی دندان کودک هستید، در ادامه با کلینیک شبانه روزی دندان پزشکی دنو همراه بمانید.
آیا عصب کشی دندان کودکان ضروری است؟ دلایل ضرورت
عصب کشی دندان کودکان در برخی شرایط یک اقدام ضروری محسوب می‌شود، اما همیشه هم لازم نیست. این درمان زمانی انجام می‌شود که پوسیدگی یا آسیب به پالپ (بافت نرم داخل دندان که شامل عصب‌ها و عروق خونی است) رسیده و باعث درد شدید، التهاب یا عفونت شده باشد. عصب کشی دندان کودکان معمولاً از سنین ۳ تا ۴ سالگی امکان‌پذیر است، اما زمان دقیق آن بستگی به وضعیت دندان و شدت آسیب به پالپ (عصب دندان) دارد. برای عصب کشی دندان کودک 3 ساله یا بیشتر،دندان آسیب‌دیده باید به پالپ رسیده باشد.
دلایل ضرورت عصب کشی دندان در کودکان؛ حفظ ریشه دندان‌ها
عصب کشی در کودکان زمانی ضروری می‌شود که دندان دچار آسیب شدید یا عفونت شود و درمان آن بدون این روش ممکن نباشد. در ادامه، چند دلیل مهم برای ضرورت عصب کشی دندان در کودکان آورده شده است:
- پوسیدگی شدید دندان: زمانی که پوسیدگی دندان کودکان به حدی برسد که به عصب دندان (پالپ) آسیب برساند، عصب کشی برای حفظ دندان ضروری است. بدون درمان، پوسیدگی می‌تواند باعث درد شدید و عفونت شود.
- عفونت و التهاب پالپ دندان: اگر پالپ دندان (عصب) به دلیل پوسیدگی یا آسیب‌های فیزیکی مانند ضربه به دندان، عفونی یا ملتهب شود، عصب کشی برای جلوگیری از گسترش عفونت و حفظ دندان ضروری است.
- حفظ دندان و جلوگیری از کشیدن آن: با انجام عصب کشی، می‌توان دندان آسیب‌دیده را حفظ کرد تا کودک آن را تا زمان افتادن طبیعی دندان‌های شیری نگه دارد. این کار از مشکلات رشدی و جایگزینی دندان دائمی جلوگیری می‌کند.
- پیشگیری از درد و ناراحتی: بدون عصب کشی، دندان آسیب‌دیده می‌تواند باعث درد و ناراحتی مداوم برای کودک شود. این درد می‌تواند زندگی روزمره کودک را مختل کند و باعث استرس و بی‌قراری او شود.
- جلوگیری از گسترش عفونت به سایر دندان‌ها: عفونت‌های دندانی می‌توانند به دیگر دندان‌ها یا حتی ساختارهای اطراف دندان مثل لثه‌ها و استخوان فک گسترش یابند. عصب کشی با پاکسازی عفونت و جلوگیری از گسترش آن، به محافظت از سلامت کلی دهان و دندان کمک می‌کند.
- حفظ فضای مناسب برای دندان دائمی: دندان‌های شیری نقش مهمی در حفظ فضای مناسب برای دندان‌های دائمی دارند. عصب کشی دندان کودک می‌تواند از ریزش یا آسیب دیدن دندان شیری جلوگیری کرده و فضای لازم برای رشد دندان دائمی در آینده را فراهم کند.
نکته: عصب کشی برای کودکان به دلایل مختلفی ضروری است، از جمله پیشگیری از درد، عفونت، و حفظ دندان تا زمان رشد دندان‌های دائمی. با این درمان، می‌توان دندان‌های آسیب‌دیده را نجات داد و از مشکلات بعدی جلوگیری کرد.
چه زمانی ممکن است عصب کشی دندان کودکان لازم نباشد؟
اگر دندان شیری به زودی به طور طبیعی بیفتد، ممکن است دندانپزشک کشیدن آن را توصیه کند. در مواردی که آسیب یا پوسیدگی سطحی است، درمان‌هایی مانند پر کردن دندان یا روکش ممکن است کافی باشند. عصب کشی دندان کودکان یک روش ضروری در شرایط خاص است و هدف اصلی آن حفظ دندان کودک است. با این حال، تشخیص نهایی را باید یک متخصص دندانپزشکی کودکان انجام دهد. برای جلوگیری از نیاز به عصب کشی، رعایت بهداشت دهان و دندان و چکاپ‌های منظم دندانپزشکی توصیه می‌شود.
انواع عصب کشی دندان کودکان؛ سطحی تا کامل
عصب کشی یا درمان پالپ در کودکان بسته به شدت آسیب به پالپ (عصب داخل دندان) به چند نوع تقسیم می‌شود. دندانپزشک ابتدا میزان تخریب پالپ و وضعیت دندان، را بررسی می‌کند. مهم‌ترین روش‌های درمان پالپ در کودکان، عصب کشی سطحی، عصب کشی کامل و عصب کشی غیر مستقیم هستند. دندانپزشک کودکان با توجه به نوع دندان و موقعیت آن در فک نوع درمان عصب کشی را انتخاب می‌کند.
1. پالپوتومی (Pulpotomy)؛ عصب کشی سطحی
پالپوتومی زمانی انجام می‌شود که فقط بخش بالایی پالپ (نزدیک تاج دندان) آسیب دیده باشد، اما ریشه‌ها همچنان سالم باشند. بخش آلوده یا ملتهب پالپ برداشته شده و یک ماده دارویی برای حفظ بافت زنده باقی‌مانده در دندان قرار داده می‌شود. معمولاً روی دندان یک روکش (کراون) گذاشته می‌شود تا از آن محافظت کند. روش پالپوتومی برای عصب کشی دندان کودکان، بیشتر برای دندان‌های شیری استفاده می‌شود که تا زمان افتادن طبیعی، در دهان باقی بمانند.
2. پالپکتومی (Pulpectomy)؛ عصب کشی کامل
در مواردی که کل پالپ (عصب دندان) دچار عفونت و التهاب شدید شده باشد، از پالپکتومی استفاده می‌شود. در این روش تمام پالپ داخل تاج و ریشه دندان خارج شده و کانال‌های ریشه به دقت تمیز و ضدعفونی می‌شوند. سپس کانال‌های دندان با مواد مخصوص پر شده و معمولا یک روکش روی دندان قرار داده می‌شود. پالپکتومی برای دندان‌های شیری و دائمی کاربرد دارد، اما در دندان‌های شیری از مواد خاصی برای پر کردن استفاده می‌شود که با رشد کودک، به‌تدریج جذب شود.
3. درمان غیر مستقیم پالپ (Indirect Pulp Treatment)؛ حفظ عصب زنده
عصب کشی غیر مستقیم برای مواردی که پوسیدگی به پالپ نزدیک شده اما هنوز آن را به‌طور کامل درگیر نکرده است، استفاده می‌شود. بخش اعظم پوسیدگی برداشته شده و یک لایه محافظتی (مواد مخصوص) روی آن قرار می‌گیرد تا پالپ سالم باقی بماند. این روش بیشتر برای دندان‌های شیری و در مواقعی که دندانپزشک قصد حفظ عصب زنده را دارد، انجام می‌شود.
پیشگیری از عصب کشی دندان کودکان؛ رعایت نکات بهداشتی
برای جلوگیری از نیاز به عصب کشی کودکان، مهم‌ترین اقدام، حفظ سلامت دندان‌ها و جلوگیری از پوسیدگی و عفونت است. رعایت بهداشت دهان و دندان و ایجاد عادات درست از سنین پایین می‌تواند از آسیب به عصب دندان جلوگیری کند. در بسیاری از موارد، والدین معتقدند که از سنین پایین مسواک زدن برای کودکان را شروع کرده‌اند. اما پس از بررسی مشخص شده است که روش درست مسواک زدن، آموزش داده نشده است. پس با آموزش صحیح و نظارت، می‌توان از مضرات عصب کشی دندان کودکان جلوگیری کرد. در ادامه مهم‌ترین نکاتی که با رعایت آن‌ها از این فرآیند در امان خواهیم ماند را شرح داده‌ایم:
1. رعایت بهداشت دهان و دندان؛ محدود به مسواک زدن نباشیم
کودکان باید حداقل دو بار در روز (صبح و قبل از خواب) با خمیر دندان حاوی مخصوص کودک مسواک بزنند. استفاده از نخ دندان، برای تمیز کردن فواصل بین دندان‌ها، مانع از تجمع پلاک و پوسیدگی بین‌دندانی می‌شود. شستشوی دهان با آب یا دهان‌شویه مناسب سن کودک، برای کاهش باکتری‌های مضر به‌ویژه پس از مصرف مواد قندی ضروری هستند و این موارد باید بدون وقفه انجام شوند.
2. تغذیه سالم و کنترل مصرف قند؛ عادات غذایی ناسالم
مصرف زیاد شیرینی، شکلات، نوشابه و تنقلات شیرین یا دارای رنگ‌های مصنوعی، خطر پوسیدگی را افزایش می‌دهد. جایگزین‌های سالم مانند میوه‌های تازه، لبنیات، آجیل و سبزیجات خام به سلامت دندان‌ها کمک می‌کنند. نوشیدن آب کافی به‌جای نوشیدنی‌های شیرین، مخصوصاً پس از غذا خوردن، به شستشوی دندان‌ها کمک می‌کند.
3. جلوگیری از ضربه و آسیب به دندان‌ها؛ جویدن اجسام سخت
هنگام ورزش‌های پرخطر، استفاده از محافظ دندان برای جلوگیری از آسیب به دندان‌ها ضروری است. عادت‌هایی مثل جویدن اجسام سخت (مداد، یخ) یا باز کردن بسته‌ها با دندان باید ترک شود. با رعایت این نکات، می‌توان از پوسیدگی و عفونت دندان جلوگیری کرد و احتمال نیاز به عصب کشی کودکان را کاهش داد.
مضرات عصب کشی دندان کودکان؛ به همراه مراقبت‌ها
عصب کشی در کودکان یک روش ایمن و موثر برای حفظ دندان‌های شیری و دائمی است، اما مانند هر درمان دیگری، ممکن است با برخی عوارض جانبی همراه باشد. همچنین، رعایت مراقبت‌های پس از درمان برای بهبود سریع‌تر و جلوگیری از مشکلات بعدی ضروری است. در ادامه عوارض احتمالی پس از عصب کشی کودکان آورده شده اند:
- درد و حساسیت موقتی: معمولاً تا چند روز پس از درمان احساس درد یا ناراحتی طبیعی است، اما به‌مرور زمان کاهش می‌یابد.
- تورم لثه یا صورت: در برخی موارد، التهاب ممکن است باعث ورم جزئی در اطراف دندان شود.
- عفونت احتمالی: در صورت عدم رعایت بهداشت دهان، احتمال عفونت مجدد وجود دارد.
- شکستن یا آسیب‌دیدگی دندان: پس از عصب کشی، دندان ضعیف‌تر از قبل می‌شود، به همین دلیل در بیشتر موارد از روکش دندانی برای محافظت استفاده می‌شود.
- بی‌حسی یا سوزش در ناحیه درمان‌شده: به دلیل اثرات داروی بی‌حسی، کودک ممکن است تا چند ساعت پس از درمان بی‌حسی داشته باشد.
نکته: پس از عصب کشی دندان کودکان، دندان ممکن است ضعیف‌تر از قبل شود و در معرض شکستگی قرار گیرد. بنابراین، برای حفاظت از دندان معمولا باید از روکش دندان استفاده کرد. روکش دندان عصب کشی شده کمک می‌کند تا دندان تقویت شده و به‌طور مؤثری از آسیب‌های فیزیکی در آینده جلوگیری شود، به ویژه برای دندان‌های آسیاب که فشار زیادی را تحمل می‌کنند.
مراقبت‌های پس از عصب کشی کودکان؛ جلوگیری از آسیب بیشتر
در صورت ایجاد احساس درد و سوزش در کودک، تنها با توجه به نسخه تجویز شده از سوی پزشک عمل کنید. از مصرف هرگونه مسکن کاهش درد، بدون تجویز دندانپزشک برای کودکان خودداری نموده و از این مراقبت‌ها پیروی کنید:
- استفاده از داروهای مسکن در صورت نیاز: اگر کودک احساس درد دارد، می‌توان با مشورت پزشک و دوز مشخص، از استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کرد.
- پرهیز از خوردن غذاهای سخت و چسبناک: غذاهای سفت (مثل آجیل و آبنبات) یا چسبنده (مثل شکلات کاراملی) می‌توانند باعث شکستن دندان درمان‌شده شوند.
- عدم فشار به دندان درمان‌شده: کودک نباید روی دندان عصب کشی‌شده غذا بجود تا کاملاً بهبود یابد.
- رعایت بهداشت دهان و دندان: مسواک زدن ملایم و استفاده از نخ دندان، مانع از عفونت و پوسیدگی مجدد می‌شود.
- مراجعه به دندانپزشک برای معاینه‌های بعدی: بررسی وضعیت دندان و در صورت نیاز، قرار دادن روکش دندانی برای محافظت از دندان ضروری است.
- اجتناب از خوردن و آشامیدن تا از بین رفتن بی‌حسی: کودک نباید بلافاصله پس از درمان غذا بخورد، زیرا ممکن است ناخواسته لب یا زبان خود را گاز بگیرد.
نکته: عصب کشی دندان کودکان یک روش موثر برای جلوگیری از کشیدن دندان‌های آسیب‌دیده است. با رعایت نکات مراقبتی و مراجعه منظم به دندانپزشک، می‌توان از بروز مشکلات و عوارض بعدی جلوگیری کرد و سلامت دهان و دندان کودک را حفظ نمود. همچنین پیشنهاد می‌کنیم به عنوان والدین کودکانی که مجبور به عصب کشی هستند، حتما فیلم عصب کشی دندان کودکان را تماشا کنید تا از تمامی جزئیات و نکات آن آگاهی یابید.
مراحل عصب کشی دندان کودکان؛ در 5 مرحله
عصب کشی دندان کودکان به منظور درمان دندان‌هایی که دچار پوسیدگی شدید یا عفونت پالپ (عصب دندان) شده‌اند، انجام می‌شود. این فرایند معمولاً در 5 مرحله انجام می‌شود که در ادامه توضیح داده شده است.
- بررسی و تشخیص دندانپزشک: دندانپزشک با استفاده از معاینه بالینی و تصاویر رادیوگرافی وضعیت دندان را بررسی می‌کند.
- بی‌حسی موضعی و آماده‌سازی دندان: در ابتدا برای کاهش درد و ناراحتی، از بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود. و سپس دندان با استفاده از یک پوشش لاستیکی (رابردم) ایزوله می‌شود.
- برداشتن پوسیدگی و دسترسی به پالپ دندان: در این مرحله دندانپزشک با مته دندانپزشکی قسمت پوسیده دندان را برداشته و به پالپ (عصب دندان) دسترسی پیدا می‌کند. اگر تنها قسمت تاج دندان آسیب دیده باشد، پالپوتومی (برداشتن بخش آلوده پالپ) انجام می‌شود. در صورت گسترش عفونت به ریشه، پالپکتومی (حذف کامل پالپ از تاج و ریشه) انجام خواهد شد.
- پاکسازی و ضدعفونی کانال‌های ریشه: در صورت انجام پالپوتومی، تمام عصب‌های آلوده از داخل ریشه خارج می‌شوند. سپس کانال‌های ریشه با مواد مخصوص و محلول‌های ضدعفونی‌کننده تمیز و استریل می‌شوند تا از باقی‌ماندن باکتری‌ها جلوگیری شود.
- پر کردن دندان و قرار دادن روکش: پس از پاکسازی، فضای خالی داخل ریشه‌ها با مواد مخصوص پر می‌شود تا از عفونت مجدد جلوگیری کند. در بیشتر موارد، روی دندان یک روکش (کراون) قرار داده می‌شود تا از آن در برابر شکستگی محافظت کند.
نکته: عصب کشی دندان کودکان شامل مراحلی مانند تشخیص، بی‌حسی، برداشتن عصب آلوده، ضدعفونی، پر کردن دندان و روکش‌گذاری است. این درمان به حفظ دندان کودک تا زمان افتادن طبیعی کمک کرده و از مشکلات بعدی جلوگیری می‌کند. همچنین در نظر داشت باشید که هزینه مربوط به عصب کشی دندان از قیمت پر کردن دندان و روکش آن متمایز است.
هزینه عصب کشی و روکش دندان کودکان؛ طبق تعرفه سال 1404
هزینه عصب کشی دندان کودکان به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله تعداد کانال‌های دندان (۱ تا ۴ کاناله)، میزان آسیب و عفونت نیاز به روکش یا پر کردن دندان اهمیت دارد. به طور کلی، قیمت عصب کشی دندان کودکان بین ۱.۵ میلیون تا ۵ میلیون تومان متغیر است. دندان‌های آسیاب که کانال‌های بیشتری دارند، معمولاً هزینه بالاتری نسبت به دندان‌های جلویی دارند. همچنین، در صورت نیاز به درمان‌های تکمیلی مانند روکش یا ترمیم اضافی، هزینه‌ها افزایش می‌یابد. هزینه روکش دندان عصب کشی شده، با توجه به جنس روکش می‌تواند بین 840 هزار تومان تا 8 میلیون و 500 هزار تومان متغیر باشد.
عصب کشی دندان کودکان؛ در مجموعه تخصصی دنو
در این مقاله بررسی کردیم که عصب کشی چرا و چگونه انجام می‌شود، انواع آن (پالپوتومی و پالپکتومی)، عوارض و مراقبت‌های بعد از درمان، راه‌های پیشگیری و هزینه آن را توضیح دادیم. با رعایت بهداشت دهان و دندان، تغذیه سالم، و معاینات منظم دندانپزشکی می‌توان تا حد زیادی از نیاز به عصب کشی جلوگیری کرد. در صورت نیاز به عصب کشی، والدین نباید نگران درد یا عوارض آن باشند، زیرا این روش با بی‌حسی انجام شده و درد پس از درمان نیز قابل‌کنترل است. حفظ دندان‌های شیری و دائمی سالم، نقش مهمی در رشد و سلامت کلی کودکان دارد. همچنین شما عزیزان می‌توانید با استفاده از خدمات تخصصی دندانپزشکی کودکان در کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی دنو، با خیالی آسوده به درمان مشکلات دندانی کودک خود بپردازید.
آدرس: بلوار اندرزگو، طبقه دوم ساختمان شیرینی نیشکر، پلاک 66
ایمیل: info@deno-clinic.com
برای دریافت مشاوره تخصصی، از طریق راه‌های ارتباطی با ما همراه باشید.
سوالات متداول کاربران:
آیا عصب کشی دندان کودکان برای دندان‌های شیری لازم است؟
عصب کشی دندان‌های شیری در صورتی که دندان دچار پوسیدگی شدید یا عفونت شود، ضروری است تا از درد و عفونت بیشتر جلوگیری کرده و فضای دندان برای دندان‌های دائمی حفظ شود.
چه زمانی باید برای عصب کشی دندان کودک به دندانپزشک مراجعه کرد؟
اگر کودک دچار درد شدید دندان، حساسیت طولانی مدت به گرما یا سرما، یا تورم در اطراف دندان باشد، باید به دندانپزشک مراجعه کرد تا در صورت نیاز به عصب کشی، درمان سریع آغاز شود.
آیا عصب کشی دندان کودک باعث آسیب به دندان دائمی می‌شود؟
در صورت انجام صحیح و به موقع درمان، عصب کشی دندان شیری هیچ آسیبی به دندان دائمی نمی‌زند و حتی به حفظ فضای مناسب برای دندان دائمی کمک می‌کند.
آیا بعد از عصب کشی دندان کودک، دندان باید حتماً روکش شود؟
بله، معمولاً پس از عصب کشی، به‌ویژه برای دندان‌های آسیاب، استفاده از روکش دندان برای محافظت از آن توصیه می‌شود، زیرا دندان پس از درمان ممکن است ضعیف‌تر از قبل شود و مستعد شکستگی باشد.
آیا عصب کشی دندان کودکان با درد همراه است؟
با استفاده از بی‌حسی موضعی و تکنیک‌های مدرن، عصب کشی دندان کودکان بدون درد انجام می‌شود. بعد از درمان ممکن است کودک کمی حساسیت یا درد داشته باشد که با مسکن‌های تجویزی قابل کنترل است.
