دندان عقل نهفته زمانی ایجاد می‌شود که به دلیل کمبود فضای فک، دندان به‌طور کامل از لثه خارج نشود. این دندان‌ها در انتهای فک قرار دارند و رشد نامناسب آنها ممکن است باعث بی‌نظمی دندان‌ها و آسیب به دندان‌های مجاور شود.
علائم بیرون آمدن دندان عقل نهفته شامل: درد، التهاب لثه و بوی نامطبوع دهان است. در برخی موارد دندان نهفته فشار زیادی به دندان‌های کناری وارد کرده و باعث نامرتبی آنها می‌شوند. برخلاف تصور رایج، جراحی همیشه تنها راه‌حل نیست. در برخی موارد، رعایت بهداشت دهان و مصرف داروهای ضدالتهاب می‌تواند به کاهش التهاب و تسکین درد کمک کند؛ اما این روش‌ها معمولاً درمان قطعی محسوب نمی‌شوند
در این سری از مقالات دندانپزشکی شبانه روزی دنو به بررسی علائم، عوارض و روش‌های درمان دندان عقل نهفته می‌پردازیم. در این مقاله شرایطی را که نیاز به جراحی وجود دارد، بررسی خواهیم کرد. مانند همیشه مهمان مقاله ما باشید تا در خصوص این موضوع مهم بیشتر بدانید.
دندان عقل نهفته چیست و چرا بعضی از دندان‌ها به طور کامل رشد نمی‌کنند؟
دندان عقل آخرین دندان آسیا است که از لثه خارج می‌شود. این دندان معمولاً بین 17 تا 25 سالگی رشد می‌کند. گاهی فضای کافی در فک وجود ندارد و این دندان‌ها به‌درستی از لثه خارج نمی‌شوند. در این حالت، دندان به‌صورت ناقص رشد کرده و در استخوان فک باقی می‌ماند. به همین دلیل به آن دندان عقل نهفته می‌گویند.
دندان عقل نهفته فک پایین بیشتر از فک بالا دیده می‌شود. این دندان‌ها ممکن است فشار زیادی به دندان‌های کناری وارد کنند و نظم آنها را به هم بزنند. برخی افراد تا مدت‌ها متوجه رشد این دندان‌ها نمی‌شوند؛ اما با گذشت زمان، درد، التهاب یا عفونت لثه آنها را وادار به مراجعه به دندانپزشک می‌کند.
حالا سؤال مهم این است که با دندان عقل نهفته چه کنیم؟ اگر دندان عقل نهفته مشکلی ایجاد نکند، نیازی به درمان نیست. اگر درد، تورم، بوی بد دهان یا نامرتبی دندان‌ها ایجاد شد، مراجعه به دندانپزشک ضروری است. در بسیاری از موارد برای کاهش آسیب و عوارض، کشیدن دندان عقل تنها راه‌حل است.
تشخیص دندان عقل نهفته با معاینه بالینی و عکس‌برداری صورت می‌گیرد. دندانپزشک بر اساس شدت نهفتگی، موقعیت دندان و تأثیر آن بر دندان‌های دیگر، روش درمان را مشخص می‌کند. اگر جراحی لازم باشد، رعایت مراقبت‌های بعد از آن اهمیت زیادی دارد تا روند بهبود سریع‌تر طی شود.
دلایل نهفتگی دندان عقل؛ کمبود فضا یا عوامل ژنتیکی؟
در بیشتر موارد، دندان عقل مانند سایر دندان‌ها به صورت طبیعی از لثه خارج می‌شود؛ اما گاهی به دلیل ناکافی بودن فضای فک، انحراف مسیر رویش یا عوامل ژنتیکی، در بافت لثه یا استخوان فک گیر افتاده و به طور کامل از لثه خارج نمی‌شود.
نهفتگی دندان عقل در فک پایین بیشتر ایجاد شده و می‌تواند منجر به درد، التهاب بافت نرم اطراف دندان (پری کورونیت) و حتی عفونت شود.
در مواردی که دندان عقل نهفته با زاویه نامناسب رشد کند، فشار زیادی بر دندان‌های مجاور وارد کرده و باعث تحلیل ریشه، جابه‌جایی دندان‌ها و نامرتبی آنها می‌شود. در چنین شرایطی، جراحی دندان عقل نهفته بهترین گزینه درمانی محسوب می‌شود. دندانپزشک یا جراح فک و صورت با استفاده از تصویربرداری رادیوگرافی پانورامیک یا CBCT، موقعیت دندان نهفته و میزان تأثیر آن روی دندان‌های مجاور را بررسی می‌کند.
در صورتی که احتمال بروز عوارضی مانند: کیست‌های عفونی و تحلیل استخوان وجود داشته باشد، جراحی و کشیدن دندان عقل نهفته انجام می‌شود. تشخیص و مداخله زودهنگام نقش مهمی در پیشگیری از عوارض جدی داشته و می‌تواند روند درمان را تسهیل کند.
علائم دندان عقل نهفته؛ از درد فک تا التهاب لثه
خارج شدن دندان عقل نهفته در ابتدا ممکن است بدون علامت باشد؛ اما با گذشت زمان مشکلاتی مانند: درد، التهاب و عفونت لثه ایجاد می‌کند. دندان عقل نهفته فک بالا گاهی به سینوس‌های فکی فشار می‌آورد و باعث درد در ناحیه گونه و اطراف چشم می‌شود. برای آشنایی و آگاهی بیشتر شما در ادامه به علائم خارج شدن دندان نهفته اشاره می‌کنیم.
- درد فک و گوش، به‌ویژه هنگام جویدن غذا
- التهاب و قرمزی لثه در ناحیه دندان عقل
- تورم و حساسیت لثه
- عفونت لثه
- بوی بد دهان به دلیل تجمع باکتری و گیر افتادن مواد غذایی
- احساس فشار روی دندان‌های مجاور و جابه‌جایی آنها
- سردرد یا درد سینوسی در صورت نهفتگی دندان عقل فک بالا
- مشکل در باز کردن دهان (تریسموس)
- ایجاد کیست یا عفونت اطراف دندان که در عکس رادیولوژی مشخص می‌شود.
در صورت مشاهده این علائم، باید به دندانپزشک مراجعه کرد. تصویربرداری و معاینه، بهترین روش برای تشخیص و تصمیم‌گیری درباره انتخاب بهترین روش درمان است. اگر در خصوص قیمت جراحی دندان عقل نیز سوالی دارید، با کلینیک دندانپزشکی دنو تماس بگیرید.
عوارض دندان عقل نهفته؛ آیا خارج نشدن دندان نهفته از لثه خطرناک است؟
عوارض دندان عقل نهفته معمولاً زمانی مشخص می‌شود که این دندان به‌درستی رشد نکرده و به دندان‌های مجاور آسیب برسانند. خروج ناقص دندان عقل به مرور زمان سبب التهاب، عفونت و حتی آسیب به استخوان فک می‌شود. در صورت عدم درمان عوارض نکشیدن دندان عقل نهفته شدیدتر شده و مشکلاتی مانند نامرتبی دندان‌ها، درد مزمن فک و حتی ایجاد کیست یا تومور ایجاد می‌کنند. در ادامه به مهم‌ترین عوارض دندان عقل نهفته اشاره می‌کنیم.
- درد مداوم و شدید در ناحیه فک و گوش
- التهاب و عفونت لثه (پری کورونیت) در اطراف دندان نهفته
- ایجاد کیست یا تومور در اطراف دندان
- آسیب به استخوان فک
- فشار روی دندان‌های مجاور
- نامرتب شدن دندان‌ها
- تحلیل ریشه دندان‌های کناری در اثر تماس مداوم با دندان عقل نهفته
- مشکل در جویدن و باز کردن دهان
- ایجاد بوی بد دهان به دلیل گیر افتادن مواد غذایی و رشد باکتری‌ها
- احتمال شکستگی فک (در موارد شدید که دندان عقل باعث ضعف استخوان فک می‌شود)
در صورتی که دندان عقل نهفته در زمان مناسب از لثه خارج نشود، تا 30 درصد بیشتر باعث بروز عفونت‌های لثه، ایجاد کیست‌های دندانی و آسیب به دندان‌های مجاور می‌گردد.
جراحی دندان عقل نهفته؛ چه زمانی انجام جراحی ضروری است؟
جراحی دندان عقل زمانی ضروری است که این دندان باعث درد، التهاب، عفونت یا آسیب به دندان‌های مجاور شود. در بسیاری از موارد، دندان عقل بدون عوارض خاصی از لثه خارج می‌شود؛ اما اگر پس از خارج شدن به دندان‌های کناری فشار آورده و موجب نامرتبی آنها شود؛ انجام جراحی ضرورت پیدا می‌کند.
علاوه بر این ایجاد کیست، تحلیل استخوان یا عفونت مزمن از دیگر دلایلی است که انجام جراحی را اجتناب‌ناپذیر می‌کند. تشخیص ضرورت و زمان مناسب برای جراحی با بررسی علائم و نتایج تصویربرداری رادیولوژی انجام می‌شود.
تشخیص دندان عقل نهفته؛ از معاینه تا تصویر برداری تخصصی از دندان
تشخیص دندان عقل نهفته برای انتخاب و شروع روند درمان اهمیت زیادی دارد. بسیاری از افراد تا زمانی که دچار درد، التهاب یا عفونت نشوند، متوجه نهفتگی دندان عقل نمی‌شوند. دندانپزشک با بررسی علائم بالینی و انجام تصویربرداری، میزان نهفتگی و تأثیر آن بر دندان‌های مجاور را ارزیابی می‌کند. در صورت وجود مشکل جدی، جراحی دندان عقل نهفته به‌عنوان بهترین گزینه درمانی در نظر گرفته می‌شود. برای اینکه با روش‌های تشخیص وضعیت دندان نهفته آشنا شوید، به ادامه مقاله توجه کنید.
1. معاینه بالینی دندانپزشک؛ اولین مرحله بررسی وضعیت دندان نهفته
دندانپزشک با بررسی چشمی و لمس ناحیه دندان عقل، وضعیت لثه، التهاب، تورم و فشار روی دندان‌های مجاور را ارزیابی می‌کند. در صورت مشاهده علائم مشکوک مانند: درد، قرمزی یا حساسیت لثه، نیاز به بررسی بیشتر خواهد بود. این معاینه اولین مرحله در تشخیص نهفتگی دندان عقل است و تعیین می‌کند که آیا تصویربرداری لازم است یا خیر.
2. تصویربرداری رادیولوژی پانورامیک؛ تصویری جامع از فک
تصویربرداری رادیولوژی پانورامیک یک روش تصویربرداری تخصصی است که وضعیت کلی دندان‌ها، موقعیت دندان عقل و وضعیت قرار گیری آن در استخوان فک را نشان می‌دهد. برای این تصویر برداری بیمار مقابل دستگاه اشعه ایکس قرار می‌گیرد و تصویری کاملی از از فک گرفته می‌شود. این تصویر مشخص می‌کند که دندان عقل نهفته در چه زاویه‌ای قرار دارد و آیا به دندان‌های مجاور فشار وارد می‌کند یا خیر.
3. سی‌تی‌اسکن سه‌بعدی؛ بررسی کامل و دقیق دندان نهفته
این روش تصویربرداری پیشرفته، وضعیت دندان عقل نهفته را با دقت بالا مشخص می‌کند. برای تصویر برداری بیمار در دستگاه مخصوص قرار می‌گیرد و اسکن سه‌بعدی از فک او گرفته می‌شود. این تکنیک در موارد تخصصی مانند زمانی که احتمال آسیب به عصب فک یا وجود کیست‌های دندانی وجود دارد؛ انجام شده و اطلاعات دقیقی درباره وضعیت استخوان و ریشه دندان ارائه می‌دهد.
نکته: جدیدترین روش تشخیص وضعیت دندان نهفته در لثه، تصویر برداری اشعه لیزری است. در تصویربرداری با اشعه لیزر، وضعیت دندان‌های نهفته با دقت بسیار بالایی ارزیابی می‌شود.
مراحل جراحی دندان نهفته؛ چگونه دندان نهفته از استخوان فک خارج می‌شود؟
جراحی دندان عقل نهفته یک روش درمانی تخصصی است که بسته به موقعیت دندان و میزان نهفتگی آن انجام می‌شود. اگر مقدار زیادی از دندان در استخوان فک گیر کرده باشد، جراح فک و صورت با ایجاد برش در لثه و برداشتن بخشی از استخوان، دندان را خارج می‌کند.
حال سوال مهمی که پیش می‌آید این است که اگر دندان عقل نهفته جراحی نشود چه می‌شود؟ اگر دندان عقل نهفته جراحی نشود ممکن است باعث عفونت، آسیب به دندان‌های مجاور، نامرتبی دندان‌ها یا حتی ایجاد کیست‌های دندانی شود. تشخیص و جراحی به‌موقع دندان از این عوارض جلوگیری می‌کند.
|
مرحله |
نحوه انجام |
|
معاینه و تصویربرداری |
دندانپزشک با بررسی عکس رادیولوژی، وضعیت دندان و نیاز به جراحی را مشخص می‌کند. |
| بی‌حسی یا بیهوشی |
بسته به سختی جراحی، از بی‌حسی موضعی یا در برخی موارد بیهوشی عمومی استفاده می‌شود. |
|
ایجاد برش در لثه |
جراح برای دسترسی به دندان نهفته، روی لثه برشی ایجاد می‌کند. |
| تراشیدن استخوان اطراف دندان |
اگر دندان کاملاً در استخوان گیر کرده باشد، بخشی از استخوان اطراف دندان تراشیده می‌شود. |
|
خرد کردن دندان در صورت نیاز |
گاهی دندان به قطعات کوچک تقسیم می‌شود تا راحت‌تر از فک خارج شود. |
| خارج کردن دندان |
دندان یا قطعات آن به‌آرامی از لثه خارج شده و محل جراحی ضدعفونی می‌شود. |
|
بخیه زدن لثه |
محل جراحی بخیه زده می‌شود. |
| مراقبت‌های پس از جراحی |
رعایت توصیه‌های دندانپزشک، از عفونت، خونریزی و التهاب لثه جلوگیری می‌کند. |
این جراحی معمولاً سریع و بدون درد انجام می‌شود. با رعایت مراقبت‌های بعد از جراحی، دوران نقاهت کوتاه خواهد بود و روند بهبودی بدون مشکل طی می‌شود.
مراقبت‌های بعد از جراحی دندان نهفته؛ چطور از بروز عوارض جلوگیری کنیم؟
بعد از جراحی دندان عقل، رعایت نکات مراقبتی باعث کاهش درد، التهاب و جلوگیری از عفونت می‌شود. خونریزی و تورم در ساعات اولیه طبیعی است. با رعایت توصیه‌های دندانپزشک، روند بهبودی سریع‌تر خواهد شد.
بسیاری از افراد می‌پرسند: بعد از جراحی دندان عقل چه بخوریم؟ توصیه می‌شود پس از جراحی دندان غذاهای نرم و خنک مانند: ماست، پوره سیب‌زمینی و سوپ رقیق مصرف کنید تا از تحریک لثه و درد بیشتر جلوگیری شود. در ادامه به مهم‌ترین مراقبت‌های بعد از جراحی دندان عقل اشاره می‌کنیم.
- کنترل خونریزی: گاز استریل را روی زخم قرار داده و تا یک ساعت روی آن فشار ملایم وارد کنید.
- مدیریت درد و تورم: استفاده از کمپرس یخ در 24 ساعت اول، تورم را کاهش می‌دهد. مصرف داروهای مسکن طبق تجویز پزشک ضروری است.
- رعایت بهداشت دهان: مسواک زدن اطراف ناحیه جراحی باید با احتیاط انجام شود. از شست‌وشوی زیاد دهان در روز اول خودداری کنید.
- اجتناب از مکیدن و تف کردن: مکیدن و تف کردن باعث جدا شدن لخته خون و تأخیر در ترمیم زخم شود.
- تغذیه مناسب: از مصرف غذاهای سفت، تند و خیلی گرم تا چند روز پس از جراحی خودداری کنید.
- خواب و استراحت کافی: خواب و استراحت کافی روند بهبودی را تسریع می‌کند. هنگام خواب سر را کمی بالاتر از سطح بدن قرار دهید تا خونریزی و تورم کاهش پیدا کند.
- اجتناب از مصرف سیگار و الکل: این موارد روند بهبود را کند کرده و احتمال عفونت را افزایش می‌دهند.
- مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم غیرعادی: در صورت خونریزی شدید، درد غیرقابل‌کنترل یا تب، باید فوراً به دندانپزشک مراجعه کرد.
نکته: با رعایت این نکات، دوران نقاهت راحت‌تر خواهد بود و از عوارضی مانند: عفونت، درد طولانی‌مدت و خشکی حفره دندان جلوگیری می‌شود.
روش‌های درمان بدون جراحی؛ آیا همیشه نیاز به انجام جراحی است؟
خوشبختانه برای درمان عوارض ناشی از خروج ناقص دندان عقل نهفته همیشه جراحی نیاز نیست. اگر علائم خفیف بوده و دندان به ساختارهای مجاور فشار وارد نکند، می‌توان با روش‌های غیرجراحی مانند: مصرف داروهای مسکن، آنتی‌بیوتیک‌ها و مراقبت‌های بهداشتی علائم را کنترل کرد.
در برخی موارد نیز، دندانپزشک توصیه می‌کند که بیمار تحت نظر باشد و تنها در صورت ایجاد مشکل، جراحی انجام شود. برای راهنمایی بیشتر شما در ادامه، روش‌های درمان بدون جراحی و مزایای انجام آنها را بررسی می‌کنیم.
|
نوع روش درمانی |
نحوه انجام |
مزایا |
| مصرف داروهای مسکن و ضدالتهاب | استفاده از داروهایی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن برای کاهش درد و التهاب | کاهش فوری درد و التهاب |
| مصرف آنتی‌بیوتیک در صورت بروز عفونت | تجویز آنتی‌بیوتیک مانند آموکسی‌سیلین برای کنترل عفونت لثه | جلوگیری از گسترش عفونت و کاهش التهاب |
| دهان‌شویه‌های ضدباکتری | استفاده از دهان‌شویه‌های مخصوص مانند کلرهگزیدین برای کاهش باکتری‌ها | کاهش عفونت و التهاب لثه اطراف دندان نهفته |
| کمپرس سرد و گرم | قرار دادن یخ روی فک برای کاهش التهاب و استفاده از کمپرس گرم برای افزایش گردش خون | کاهش درد، تورم و بهبود جریان خون در ناحیه فک |
| رعایت بهداشت دهان و دندان | مسواک زدن، استفاده از نخ دندان و شست‌وشوی دهان با آب نمک | کاهش احتمال عفونت و جلوگیری از پیشرفت علائم |
درمان‌های غیرجراحی زمانی مؤثرند که دندان عقل نهفته مشکلی ایجاد نکند. اما اگر علائم شدید شود یا دندان به ساختارهای مجاور آسیب بزند، جراحی ضروری خواهد بود.
کلینیک دندانپزشکی دنو؛ لبخندی مطمئن، درمانی بی‌دردسر
اگر به دنبال تجربه‌ی درمان حرفه‌ای، بدون استرس و با بهترین امکانات هستید، کلینیک دندانپزشکی دنو انتخابی ایده‌آل است. در این کلینیک، تخصص، دقت و تکنولوژی‌های مدرن در کنار هم قرار گرفته‌اند تا هر درمانی، از ساده‌ترین ترمیم‌ها تا پیچیده‌ترین جراحی‌ها، با بالاترین کیفیت انجام شود. تیمی از متخصصان مجرب در محیطی آرام و استریل، همراه شما هستند تا لبخندتان همیشه سالم و درخشان بماند.
جراحی دندان عقل نهفته یکی از خدمات تخصصی این کلینیک است که با استفاده از جدیدترین روش‌های جراحی کم‌تهاجمی انجام می‌شود. اگر دچار درد، التهاب یا مشکلات ناشی از دندان عقل نهفته شده‌اید، نگران نباشید. ما با تصویربرداری دقیق، بی‌حسی پیشرفته و تکنیک‌های جراحی مدرن، این درمان را بدون درد و با حداقل دوران نقاهت انجام می‌دهیم. وقت را تلف نکنید، سلامت دندان‌های شما اولویت ماست!
آدرس کلینیک: بلوار اندرزگو، طبقه دوم ساختمان شیرینی نیشکر، پلاک 66
جمع‌بندی؛ آیا باید نگران دندان عقل نهفته باشیم؟
دندان عقل نهفته همیشه مشکل‌ساز نیست. با این حال در برخی موارد باعث درد، التهاب و آسیب به دندان‌های مجاور می‌شود. تشخیص به‌موقع و مراجعه سریع به دندانپزشکی، از عوارض جدی ناشی از خروج ناقص دندان از فک جلوگیری می‌کند.
اگر دندان عقل نهفته مشکلی ایجاد نکند، نیازی به جراحی نیست و می‌توان با رعایت بهداشت دهان از عوارض آن جلوگیری کرد. اما اگر درد، عفونت یا فشار روی دندان‌های مجاور ایجاد شود، جراحی بهترین راه‌حل است. بررسی‌های جدید نشان می‌دهد که دندان عقل نهفته در برخی موارد باعث تحلیل استخوان فک می‌شود.
به همین دلیل، تصویربرداری‌های دوره‌ای برای بررسی وضعیت دندان‌های نهفته توصیه می‌شود. این کار به تشخیص زودهنگام مشکلات احتمالی کمک کرده و از بروز عوارض جدی جلوگیری می‌شود. مشورت با دندانپزشک و تصمیم‌گیری آگاهانه، بهترین راه برای حفظ سلامت دهان و دندان است.
سوالات متداول
1-از کجا بفهمم دندان عقل من نهفته است؟
علائم شایع دندان نهفته شامل: درد در ناحیه فک، التهاب لثه، بوی بد دهان و فشار روی دندان‌های مجاور است. برای تشخیص دقیق، تصویربرداری رادیولوژی لازم است. دندانپزشک با بررسی عکس‌های پانورامیک وضعیت دقیق دندان را مشخص می‌کند.
2- آیا امکان دارد دندان عقل نهفته به مرور زمان خودبه‌خود رشد کند؟
در برخی موارد، دندان عقل با گذشت زمان مسیر رشد خود را پیدا کرده و به‌صورت طبیعی از لثه خارج می‌شود، اما اگر فضای کافی در فک وجود نداشته باشد یا زاویه رشد نامناسب باشد، احتمال خروج کامل آن بسیار کم است..
3- آیا کشیدن دندان نهفته روی فرم صورت یا فک تأثیر می‌گذارد؟
خیر؛ برخلاف تصور بسیاری از افراد، کشیدن دندان عقل تغییری در فرم فک یا صورت ایجاد نمی‌کند.. این دندان‌ها در انتهای فک قرار دارند و تأثیری وی ساختار کلی چهره ندارند.
4- آیا تمام افراد دندان نهفته عقل دارند؟
خیر؛ جالب است که بدانید تعدای از افراد به‌طور مادرزادی یک یا چند دندان عقل ندارند. همچنین در برخی موارد، دندان عقل هرگز رشد نکرده و برای همیشه در داخل استخوان فک باقی می‌ماند.
5- چه سنی برای جراحی دندان نهفته مناسب‌تر است؟
بهترین زمان برای جراحی بین 17 تا 25 سالگی است. در این سنین، ریشه‌های دندان هنوز کامل نشده‌اند و استخوان فک سازگارتر است.. در سنین بالاتر، جراحی سخت‌تر شده و دوران نقاهت طولانی‌تر خواهد بود.
6- هزینه جراحی دندان عقل نهفته به چه عواملی بستگی دارد؟
هزینه جراحی به عوامل مختلفی مانند: میزان نهفتگی دندان، پیچیدگی جراحی، نیاز به بیهوشی یا بی‌حسی موضعی، تخصص جراح و محل انجام جراحی بستگی دارد. همچنین نوع بیمه درمانی و پوشش هزینه‌ها نیز می‌تواند روی قیمت نهایی تأثیرگذار باشد. برای برآورد دقیق هزینه، مشاوره با دندانپزشک و انجام تصویربرداری ضروری است.
