فهرست مطالب
علت آبسه دندان و راه های درمانی آن
آبسه دندان یکی از مشکلات شایع دهان و دندان است که افراد زیادی آن را تجربه کرده اند. این مشکل می تواند به طور جدی بر سلامت عمومی و کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد. عارضه آبسه لثه، در اثر تجمع چرک و عفونت در ناحیه اطراف ریشه دندان یا لثه ها ایجاد می شود. این عارضه علائم بسیاری دارد که به وضوح آبسه دندان را قابل تشخیص می کنند. درمان به موقع آبسه دندان برای پیشگیری از عوارض جدی تر مانند گسترش عفونت به سایر قسمت های بدن ضروری است. در این مقاله به بررسی علل، علائم، روش های تشخیص و درمان آبسه دندان پرداخته ایم. پس تا انتهای این مطلب با دندانپزشکی دنو همراه باشید.
آبسه دندان چیست؟
آبسه دندان از تجمع چرک و عفونت در ناحیه اطراف ریشه دندان یا بافت های لثه ای ایجاد می شود. این عارضه به دلیل عفونت باکتریایی رخ می دهد. آبسه لثه معمولاً با درد شدید، تورم و حساسیت در ناحیه دندان یا لثه ها همراه است. همچنین می تواند به صورت یک برآمدگی یا کیسه پر از چرک در ناحیه آسیب دیده نمایان شود. آبسه دندان می تواند به طور جدی بر سلامت دندان ها و بافت های اطراف آن اثرگذار باشد. در صورت عدم درمان مناسب، ممکن است مشکلات جدی تری نظیر گسترش عفونت به سایر قسمت های بدن پدید آیند.
علائم آبسه دندان
آبسه دندان معمولا با علائم مختلفی همراه است. هر کدام از این علائم به دنبال وجود عفونت و التهاب در ناحیه دندان یا لثه ها ایجاد می شوند. از جمله این علائم هشدار دهنده می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد شدید و مداوم؛ در صورت آبسه دندان، درد در ناحیه دندان یا لثه ها معمولاً شدید و تیز است. این درد در اکثر مواقع ممکن است به فک، گوش یا گردن انتشار یابد.
- تورم و قرمزی؛ ناحیه اطراف دندان یا لثه متورم و قرمز شده و به شکل یک برآمدگی یا کیسه پر از چرک ظاهر می شود.
- حساسیت به حرارت و سرما؛ دندانی که دچار آبسه شده باشد، در اکثر مواقع به غذاها یا نوشیدنی های گرم و سرد حساسیت نشان می دهد. این حساسیت به درد شدید و غیر قابل تحمل منجر خواهد شد.
- مشکل در باز کردن دهان؛ به دلیل وجود تورم شدید، بیمار در باز کردن دهان و غذا خوردن یا صحبت کردن دچار مشکل خواهد شد.
- تب و لرز؛ چنانچه عفونت دندان و لثه شدید باشد، بدن با تب کردن به بیمار هشدار جدی می دهد. عفونت می تواند سبب بروز تب، لرز و احساس ضعف عمومی شود.
- تغییر در رنگ دندان؛ دندان های آسیب دیده معمولا تغییر رنگ می دهند. تغییر رنگ به تیره یا خاکستری، نشان دهنده آسیب و عفونت است.
- بوی بد دهان؛ بوی نامطبوع و غیرطبیعی از دهان می تواند نشان دهنده تجمع چرک و عفونت باشد.
- خروج چرک؛ در مواردی که دندان به شدت عفونت کرده باشد، ممکن است چرک از ناحیه آبسه بیرون بریزد. این چرک در ناحیه لثه یا دهان دیده می شود.
انواع آبسه دندان
برخلاف تصور عموم که فکر می کنند همه موارد آبسه دندان شبیه هم هستند، سه نوع اصلی آبسه دندان داریم. هر یک از این انواع، در ناحیه خاصی از دندان یا لثه ایجاد می شوند. از جمله انواع آبسه لثه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
آبسه پری اپیکال
این نوع آبسه در انتهای ریشه دندان و در بافت های اطراف آن تشکیل می شود. معمولاً به دلیل عفونت در پالپ دندان ایجاد می شود. پوسیدگی عمیق یا آسیب به دندان، سبب بروز پالپ می شود. این نوع آبسه می تواند باعث درد شدید و تورم در ناحیه ریشه دندان شود.
آبسه پریودنتال
آبسه پریودنتال در بافت های اطراف دندان، به ویژه لثه ها، ایجاد می شود. این عارضه معمولاً ناشی از بیماری های لثه ای مانند گیر کردن یک ضایعه خارجی در لثه است. این نوع آبسه سبب درد، تورم و حساسیت در ناحیه لثه ها می شود. در برخی موارد به بروز مشکلات جدی تری در ساختارهای اطراف دندان منجر خواهد شد.
آبسه ژنژیوال
رایج ترین نوع آبسه، آبسه ژنژیوال است. این عارضه به علت پوسیدگی، شکستگی های جزئی و عدم استفاده از مسواک ایجاد می شود.
علت آبسه دندان
آبسه دندان به طور عمده به دلیل عفونت های باکتریایی ایجاد می شود. این عفونت ها به دلایل مختلفی در ناحیه دندان یا لثه ها پدیدار می شوند. از جمله دلایل اصلی آبسه دندان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان می تواند به بافت های داخلی دندان آسیب رسانده و به عفونت پالپ دندان منجر شود. این عفونت به ریشه دندان گسترش یافته و سبب ایجاد آبسه می شود.
آسیب به دندان
ضربه یا آسیب به دندان، می تواند مسیر ورود باکتری ها به بافت های داخلی دندان را فراهم کند. از همین رو، بروز هر گونه شکستگی یا ترک در دندان می تواند سبب عفونت و آبسه شود.
بیماری های لثه
بسیاری از بیماران از بیماری های لثه غافل هستند. اما التهاب و عفونت در بافت های لثه، می تواند به ایجاد آبسه در ناحیه لثه ها منجر شود. این بیماری ها سبب تخریب بافت های حمایتی دندان و افزایش خطر عفونت خواهند شد.
عفونت های دندانی
در مواردی ممکن است در دندان های بیمار، عفونت های درمان نشده ای باقی بمانند. عفونت های پالپ یا عفونت های بعد از درمان های دندانپزشکی از جمله این نوع عفونت ها هستند. وجود چنین عفونت هایی می تواند سبب تشکیل آبسه لثه و دندان شوند.
درمان های دندانپزشکی نادرست
بسیار مهم است تا شما درمان های دندانپزشکی خود را با یک متخصص پیش ببرید. گاهی اوقات، عفونت ممکن است پس از درمان های دندانپزشکی نادرست مانند عصب کشی غیر اصولی ایجاد شود. اگر عفونت به درستی درمان نشود یا مواد مورد استفاده در درمان مشکلاتی داشته باشند، سبب بروز آبسه خواهند شد.
آلودگی های دندانی
همواره تاکید شده است که در حفظ بهداشت دهان و دندان بکوشید. در موارد بسیاری، بیماران بر اثر باقی ماندن مواد غذایی یا باکتری در نقاط سخت دسترس دندان و لثه دچار آبسه می شوند. از همین رو، کشیدن نخ دندان، مسواک زدن و چکاپ های دوره ای بسیار مهم هستند.
بیماری های زمینه ای
شاید تصورش سخت باشد اما برخی بیماری های زمینه ای نیز می توانند منجر به بروز آبسه دندان شوند. بیماری هایی چون دیابت، م ی‌تواند بر سیستم ایمنی بدن تأثیر بگذارد. از همین رو، خطر ابتلا به عفونت های دندانی و آبسه افزایش می یابد.
روش های درمان آبسه دندان ( خانگی، دارویی، درمان در کلینیک)
درمان آبسه دندان به نوع و شدت عفونت بستگی دارد. بسته به شدت عفونت می توان از سه نوع درمان خانگی، دارویی و کلینیکی بهره گرفت. در ادامه این سه نوع درمان را به صورت مجزا برای شما شرح داده ایم:
درمان های خانگی
پیش از هر چیز باید بدانید که درمان های خانگی، نمی توانند عفونت را به طور کامل از بین ببرند. این درمان ها به عنوان یک درمان موقتی برای کاهش درد و التهاب تا زمان رسیدن به مطب پزشک توصیه می شود. شما برای کاهش موقتی درد و التهاب می توانید به روش های زیر عمل کنید:
- شستشو با آب نمک؛ شستشو با محلول آب نمک گرم می تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند. همچنین سبب ضدعفونی شده ناحیه آبسه می شود.
- کمپرس گرم؛ می توانید از قرار دادن یک کمپرس گرم در ناحیه خارجی کمک بگیرید. استفاده از کمپرس گرم روی ناحیه دردناک می تواند به کاهش درد و تورم کمک کند.
- پرهیز از غذاهای داغ و سرد؛ مصرف غذاهای داغ یا سرد می تواند درد را تشدید کند. چرا که ناحیه ای که دچار آبسه شده است، به دما حساسیت زیادی نشان می دهد. بنابراین بهتر است از این نوع غذاها خودداری کنید.
- مسکن های بدون نسخه؛ شما می توانید مسکن های بدون نسخه ای چون ایبوپروفن یا استامینوفن مصرف کنید. البته این مسکن ها نباید به مقدار زیاد مصرف شوند.
با این روش ها شما تنها باید درد را به طور موقتی تسکین دهید و در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه نمایید.
درمان های دارویی
به خاطر داشته باشید که داروهای مورد استفاده برای آبسه، باید حتما توسط پزشک برای شما تجویز شوند. از جمله این داروها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
آنتی بیوتیک ها؛ آنتی بیوتیک هایی چون آموکسی سیلین، کلیندامایسین یا مترونیدازول برای درمان عفونت تجویز می شوند. این داروها به کاهش عفونت و جلوگیری از گسترش آن کمک می کنند. البته دقت کنید آنتی بیوتیک ها نباید بیش از اندازه مصرف شوند؛ چرا که سبب مقاومت آنتی بیوتیکی شده و بدن شما را با مشکلات دیگری رو به رو خواهند کرد.
مسکن های تجویزی؛ در موارد درد شدید، ممکن است داروهای مسکن قوی تر توسط پزشک تجویز شود. از جمله آن ها می توان به سلکسیب اشاره کرد. این مسکن ها حتما باید با نسخه تهیه شوند.
درمان های کلینیکی
بهترین درمان و اقدام در هنگام آبسه لثه و دندان، درمان کلینیک است. درمان آبسه لثه باید با اقدامات حرفه ای و تخصصی دندانپزشکی انجام شود. از جمله این درمان ها عبارتند از:
عصب کشی؛ اگر آبسه ناشی از عفونت پالپ دندان باشد، درمان ریشه یا عصب کشی لازم است.
جراحی؛ پزشک ممکن است آبسه را باز کند تا چرک و عفونت را تخلیه کند. این کار می تواند به کاهش فشار و درد کمک کند.
پر کردن یا ترمیم دندان؛ پس از درمان عفونت، ممکن است نیاز به پر کردن دندان یا ترمیم دندان آسیب دیده باشد.
عوارض عدم درمان آبسه لثه
عدم درمان آبسه لثه می تواند به عوارض و مشکلات جدی تری منجر شود. این عوارض شامل موارد زیر می شوند:
گسترش عفونت
عفونت درمان نشده، می تواند به بافت های اطراف دندان، مانند استخوان فک و دندان های دیگر، انتشار یابد. در چنین شرایطی درمان بیمار بسیار سخت می شود. همچنین ممکن است نیاز به جراحی های گسترده تر باشد.
آسیب به استخوان فک
عفونت مداوم و درمان نشده، می تواند سبب تخریب استخوان فک و از بین رفتن بافت های استخوانی اطراف دندان شود. در نتیجه این آسیب، شاهد به لق شدن دندان ها و حتی از دست دادن آن ها خواهید بود.
مشکلات جسمانی
هر عضوی از بدن که دچار عفونت شود، در صورت عدم درمان، عفونت به داخل جریان خون راه می یابد. این یعنی پس از مدتی تمامی اعضای بدن می توانند با عفونت درگیر شوند. عفونت های خونی، عفونت های قلبی (اندوکاردیت) و تشدید بیماری های مزمن مانند دیابت در اثر عدم درمان عفونت آبسه ایجاد می شوند.
تشکیل فیستول
فیستول ها، مجاری غیر طبیعی در مسیر ناحیه عفونی و سطح پوست یا دهان هستند. در برخی موارد، عدم درمان آبسه می تواند به تشکیل فیستول منجر شود. در نتیجه ممکن است تجمع چرک و ترشحات در ناحیه صورت یا لثه ها بیشتر شود. این شرایط با درد شدید و مزمن همراه است که می تواند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. کارهای عادی مثل صحبت کردن یا غذا خوردن در چنین شرایطی امکان پذیر نیست.
راه های پیشگیری از آبسه دندان
با توجه به تشریح علت آبسه لثه، می توان از برخی روش های پیشگیری بهره گرفت. در حقیقت پیشگیری از آبسه دندان با رعایت نکات بهداشتی و عادات صحیح دندانپزشکی امکان پذیر است. از جمله این روش ها می توان موارد زیر را نام برد:
- مسواک زدن منظم
- استفاده از نخ دندان
- شستشوی دهان با دهان شویه
- مراجعه منظم به دندانپزشک
- پیشگیری از پوسیدگی دندان با محدود کردن مصرف مواد غذایی و نوشیدنی های شیرین و اسیدی
- درمان فوری پوسیدگی دندان
- حفاظت از دندان ها در برابر آسیب هایی مثل شکستگی و ترک
- پرهیز از سیگار کشیدن
- توجه به علائم و نشانه ها
آبسه دندان کودکان
آبسه دندان در کودکان می تواند مشکلات جدی به همراه داشته باشد و نیاز به توجه و درمان فوری دارد. این وضعیت ناشی از تجمع چرک و عفونت در ناحیه دندان یا لثه های کودک است. عدم توجه به این موقعیت، می تواند به شدت بر سلامت دهان و دندان های کودکان تأثیر بگذارد. از جمله دلایلی که ممکن است دندان های کودک دچار آبسه شوند، می توان موارد زیر را نام برد.
- پوسیدگی دندان
- آسیب دندان مثل شکستگی یا ترک
- بیماری های لثه مثل ژنژیویت یا پریودنتیت
- عفونت های دندانی در ناحیه پالپ
- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
توجه کنید که این موارد باید توسط والدین مورد بررسی قرار گیرند. شما باید نسبت به رعایت بهداشت دهان و دندان کودک خود سختگیر باشید. برخی والدین به خیال این که دندان های شیری از بین می روند، این موارد را جدی نمی گیرند. همین موضوع می تواند سلامت کودک را به شدت تهدید کند.
علائم آبسه دندان در کودکان
ممکن است کودکان در بیان مشکلات دهان و دندان خود کمی ناتوان باشند. با شناخت علائم آبسه دندان می توانید در اسرع وقت نسبت به درمان کودک خود اقدام کنید. این علائم عبارتند از:
- درد شدید و مداوم؛ درد در ناحیه دندان یا لثه که می تواند به سایر نواحی مانند فک، گوش، یا گردن گسترش یابد.
- تورم و قرمزی؛ تورم و قرمزی در ناحیه لثه یا صورت که ممکن است به شکل برآمدگی یا کیسه پر از چرک ظاهر شود.
- حساسیت به غذاهای گرم و سرد؛ حساسیت یا درد شدید در هنگام خوردن غذاهای گرم یا سرد را جدی بگیرید.
- مشکل در غذا خوردن و صحبت کردن؛ تورم و درد می تواند باعث مشکل در غذا خوردن و صحبت کردن کودک شود.
- تب و لرز؛ اولین علامت عفونت تب و لرز است. اگر کودک دچار تب و لرز شد، حتما نسبت به بررسی عفونت دندانی اقدام کنید.
- بوی بد دهان؛ دهان کودکان به طور طبیعی نباید بوی نامطبوع بدهد. بوی نامطبوع از دهان که نشان دهنده تجمع چرک و عفونت است.
درمان آبسه دندان در کودکان
پس از بروز عفونت دندانی در کودکان، دغدغه والدین او درمان به موقع و اثر بخش است. برای درمان آبسه دندان کودکان باید به شرح زیر عمل شود:
- مشاوره با دندانپزشک؛ در صورت مشاهده علائم آبسه، باید به سرعت به دندانپزشک مراجعه کرد تا تشخیص دقیق و درمان مناسب انجام شود.
- آنتی بیوتیک ها؛ دندانپزشک ممکن است آنتی بیوتیک هایی برای مبارزه با عفونت تجویز کند. این آنتی بیوتیک ها برای کودکان دوز مشخصی دارد. بدن کودکان تحمل چرک خشک های سنگین را ندارد. به همین منظور، باید همان دوز و به همان مقداری که پزشک توصیه کرده مصرف شود. مصرف بی رویه آنتی بیوتیک برای کودکان می تواند آسیب زا باشد.
- عصب کشی یا درمان ریشه؛ اگر آبسه ناشی از عفونت در پالپ دندان باشد، درمان ریشه یا عصب کشی ممکن است ضروری باشد.
- تخلیه آبسه؛ در برخی موارد، دندانپزشک ممکن است نیاز به تخلیه آبسه و پاکسازی ناحیه عفونی داشته باشد.
- پرکردن دندان؛ پس از درمان عفونت، ممکن است نیاز به پر کردن دندان آسیب دیده باشد.
- پایش و مراقبت؛ پیگیری منظم و مراقبت از دندان های کودک برای جلوگیری از بروز مشکلات بیشتر ضروری است. این وظیفه به عهده والدین است؛ چرا که کودکان در این زمینه هوشیار نیستند. باید مراقبت ها و بهداشت دهان و دندان به کودک آموزش داده شود.
پیشگیری از آبسه دندان در کودکان
والدین باید دقت کنند که با انجام راه کارهایی ساده، می توان از آبسه لثه کودکان جلوگیری کرد. در نظر داشته باشید که کودکان آموزش پذیری خوبی دارند. همچنین والدین خود را در تمامی زمینه ها الگوی خود قرار می دهند. از جمله اقدامات پیشگیرانه در این زمینه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بهداشت دهان و دندان؛ آموزش و تشویق به مسواک زدن منظم و استفاده از نخ دندان برای پیشگیری از پوسیدگی و بیماری های لثه مهم است.
- رعایت رژیم غذایی سالم؛ محدود کردن مصرف شیرینی جات و غذاهای اسیدی که می توانند به پوسیدگی دندان ها منجر شوند.
- معاینات منظم دندانپزشکی؛ انجام معاینات منظم دندانپزشکی برای شناسایی و درمان زودهنگام مشکلات دندانی ضروری است.
- حفاظت از دندان ها؛ استفاده از محافظ دندانی هنگام ورزش های پرخطر برای جلوگیری از آسیب به دندان ها بسیار مهم است. همچنین برخی کودکان دندان قروچه دارند. باید نسبت به درمان این عارضه هر چه سریع تر اقدام کنید تا دندان ها آسیب نبینند.
آبسه در دوران بارداری
در دوران بارداری، به دلایل زیر، احتمال بروز آبسه افزایش می‌یابد:
- تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی در دوران بارداری باعث تغییراتی در لثه‌ها می‌شود که می‌تواند منجر به التهاب و عفونت شود.
- تضعیف سیستم ایمنی: سیستم ایمنی بدن در دوران بارداری برای محافظت از جنین، کمی ضعیف‌تر می‌شود که این امر می‌تواند خطر ابتلا به عفونت‌های مختلف از جمله آبسه را افزایش دهد.
- تغییرات در سیستم گوارشی: یبوست، یکی از مشکلات شایع در دوران بارداری است که می‌تواند به ایجاد آبسه در ناحیه مقعد کمک کند.
انواع آبسه در دوران بارداری
- آبسه دندان: به دلیل پوسیدگی دندان یا بیماری لثه ایجاد می‌شود.
- آبسه پوستی: می‌تواند در هر جایی از بدن ایجاد شود و اغلب به دلیل عفونت یک بریدگی یا خراش کوچک ایجاد می‌شود.
- آبسه مقعدی: به دلیل عفونت غدد مقعدی ایجاد می‌شود و می‌تواند بسیار دردناک باشد.
علائم آبسه در دوران بارداری
- درد شدید در ناحیه عفونت
- قرمزی و تورم
- تب
- لرز
- خستگی
- ترشح چرک
درمان آبسه در دوران بارداری
درمان آبسه دندان در دوران بارداری باید تحت نظر پزشک انجام شود. بسته به نوع و شدت آبسه دندان، درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آنتی‌بیوتیک‌ها: برای درمان عفونت
- تخلیه آبسه: برای تخلیه چرک و کاهش فشار
- جراحی: در موارد شدید ممکن است به جراحی نیاز باشد.
